มณฑา ศรีแก้วเที่ยง เกษตรกรผู้ปลูกแตงโมขายเมล็ดใน อ.สีชมพู จ.ขอนแก่น บ่มเพาะประสบการณ์มากว่า 20 ปี เผยวิธีการปลูกแตงโมขายเมล็ด ว่าปลูกได้แสนง่ายดาย ปลูกหน้าฝนไม่ต้องรดน้ำ ปลูกหน้าหนาวก็ให้น้ำแค่สัปดาห์ละครั้ง ไม่ต้องใส่ปุ๋ยบ่อย เพียง 3 เดือนสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ราคางามๆ กิโลกรัมละ 700-2,000 บาท
คุณมณฑา กล่าวว่า "ตนเลือกปลูกแตงโมเพื่อขายเมล็ดเป็นอาชีพหลัก โดยปลูกไว้หมื่นกว่าต้น บนพื้นที่ 4ไร่ สามารถเก็บเกี่ยวเมล็ดได้ ประมาณ 85 กก. โดยจะเรี่มต้นปลูกช่วงฝนตกหรือราวเดือนพฤษภาคมเป็นหลัก เนื่องจากจะขายเมล็ดแตงโมได้ราคาดีในช่วงนี้ เพราะดูแลจัดการได้ยากกว่าช่วงหน้าแล้ง หรือ จะเลือกปลูกหลังนาปีประมาณเดือน พฤศจิกายน ก็ยังให้ผลดีอีกเช่นกัน เนื่องจากแตงโมเป็นพืชอายุสั้นและทนแล้งได้ดี" มีการจัดการดูแลโดยทั่วไป ดังนี้
การเตรียมพื้นที่ปลูก : ให้ทำการไถดะและไถพรวน 2 ครั้ง แล้วยกร่องสูง 30 ซม. กว้าง 2 เมตร จากนั้นหว่านปุ๋ย 15-15-15 ให้ทั่วแปลงปลูก เป็นการรองพื้น ก่อนจะคลุมแปลงด้วยผ้ายางพลาสติก ช่วยเก็บความชื้นและคลุมวัชพืช จากนั้นจึงทำการขุดหลุมปลูกต้นกล้าแตงโม 2 ต้น / หลุม ด้วยระยะปลูก 30*30 ซม.
การให้น้ำ-ปุ๋ย : ในหน้าฝนจะไม่ค่อยได้มีการให้น้ำ แต่ถ้าเป็นหน้าแล้ง จะให้น้ำสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ด้วยการดูด/สูบน้ำ จากบ่อเก็บน้ำเข้ามาขังไว้ในร่องแปลงปลูก (เหมือนขังน้ำในนาข้าว) แล้วทิ้งไว้ให้น้ำแห้งไปเอง(2-3 วัน) การให้ปุ๋ยจะให้สูตร 15-15-15 อัตรา 1 ช้อนโต๊ะ /ต้น หลังลงได้ 7 วัน และ ให้ในอัตราเดียวกันอีกครั้งช่วงแตงโมติดดอกอีกครั้งหนี่ง
โรค-แมลง : ศัตรูที่สำคัญของแตงโม คือ หนอนบุ้ง(ทั้งสีดำและสีเขียว) หนอนบุ้งจะเข้าทำลายช่วงแตงโมออกดอก โดยจะกัดกินดอก ซึ่งจะป้องกันโดยวิธีการฉีดสารเคมี เช่น อิมิดาคลอพริด(Imidacloprid) ทุก 7 วัน หรือ ฉีดพ่นไปจนกว่าจะถึงกำหนดเก็บเกี่ยว
การเก็บเมล็ด : เมื่อครบกำหนด 3 เดือน แตงโมจะมีผลกลมเกลี้ยง ซึ่งเป็นระยะที่เก็บเกี่ยวได้ หลังจากนั้นจะนำผลแตงโมไปเข้าเครื่องแยกเนื้อและเมล็ด เมื่อได้เมล็ดสดมาใส่ถุงแล้วห่อด้วยซาแรน ทำการหมักไว้ 1 คืน วันรุ่งขึ้นจึงนำเมล็ดที่ผ่านการหมักเรียบร้อยแล้วไปล้างน้ำ แล้วตากให้แห้ง(1 วัน) จึงจะเก็บเมล็ดมาใส่ถุงไว้เตรียมจำหน่ายให้แก่บริษัทที่ทำการContract Farming เอาไว้
หมายเหตุ : หลังเก็บเกี่ยวเสร็จก็สามารถเตรียมดินปลูดกรอบถัดไปได้เลย โดยปกติแล้ว ใน 1 ปี จะปลูกแตงโมได้3 ครั้ง
พันธุ์และการผสมพันธุ์แตงโม เพื่อเก็บเกี่ยวเมล็ด : คุณมณฑา กล่าวว่า การปลูกแตงโมเพื่อผลิตเมล็ดนั้น ทางบริษัทจะนำต้นพันธุ์ตัวผู้และตัวเมียมาให้ จากนั้นจึงจะทำการแยกปลูก แล้วทำการผสมเกสรเมื่อแตงโมเริ่มติดดอก ด้วยวีการป้ายเดกสรตัวผู้ลงบนเกสรตัวเมีย แล้วติด Tag แดงไว้ เป็นสัญลักษณ์ หลังจากนี้จึงจะนำหลอดสีขาวมาครอบดอกตัวเมียไว้ เพื่อป้องกันการผสมพันธุ์ที่ไม่ต้องการ โดยในขั้นตอนการผสมเกสรนี้จะใช้ระยะเวลา ประมาณ 14 วัน (พื้นที่ 4 ไร่ ) จึงจะผสมเสร็จ ประมาณ 3 วัน หลังการผสมเกสร จะพบว่าหลอดสีขาวที่ครอบดอกตัวเมียอยู่ปริแตกออก ซึ่งแสดงว่าผสมพันธุ์สำเร็จ ดอกพร้อมพัฒนาไปเป็นผลต่อไป
การตลาด : หากทำการ Contract Farming ไว้กับบริษัทแล้ว จะไม่ค่อยมีปัญหาด้านราคา เนื่องจากราคาจะได้รับการการันตีมาจากบริษัทอยู่แล้ว โดยราคาที่ขายได้จะอยู่ที่ กก.ละ 700-2,000 บาท ขึ้นอยู่กับคุณภาพของเมล็ดแตงโมด้วย หากมีเมล็ด ลีบ เล็ก แบน ราคาที่ขายได้ก็จะลดหลั่นลงมา หากเมล็ดมีลักษณะะสมบูรณ์ใหญ่ อวบ ราคาก็จะสูง โดยการนี้เกษตรกรจะได้ 60 % จากต้นทุนที่บริษัทจะหักไว้ 40%
