หนึ่งในเรื่องที่ชุมชนเครือข่ายสลัมน่าจะใจพองโตขึ้นมาหน่อย คือ การที่ภาครัฐ โดยสำนักโยธา กรุงเทพมหานคร พยายามที่จะคิดและช่วยออกแบบคุณภาพชีวิตพื้นฐานอย่าง ‘บ้าน’ ให้กับชุมชนสลัมที่อยู่ทั่วประเทศ โดยเฉพาะในต่างจังหวัด
แน่นอนว่า บ้านหนึ่งในเขตกรุงเทพฯ ไม่ว่าจะเป็นบ้านเดี่ยว ทาวน์เฮ้าส์ หรือคอนโดฯ แค่คนทำงานทั่วไปบางครั้งก็ยังแตะต้องยาก ด้วยตัวเลขขั้นต่ำในระดับ 1.2 ล้านบาทขึ้นไป ซึ่งมันเป็นเรื่องยากอย่างมากที่คนสลัมจะสัมผัสได้ อันนี้เราพูดกันตรงๆ แบบไม่ได้มีการดูถูก แต่มองเป็นเรื่องของสะท้อนมุมมองที่แท้จริงนะ
ดังนั้น แผนการเร่ง ‘ออกแบบบ้านราคาไม่เกิน 1.5 แสนบาท’ ซึ่งคาดว่าเสร็จภายในสิ้นเดือนนี้ (ตุลาคม 2562) เพื่อแจกประชาชนขออนุญาตสร้างบ้านราคาประหยัดจึงยังคงเป็นเรื่องบรรดาเครือข่ายสลัม 4 ภาคน่าจะเฝ้าคอยเป็นอย่างดี
สำหรับแบบบ้าน จะเป็นบ้านชั้นเดียวยกพื้นสูง 1 เมตร ขนาด 6 X 6.40 เมตร ภายในบ้านประกอบด้วย 1 ห้องนอน 1 ห้องอเนกประสงค์ ส่วนทำครัว และ 1 ห้องน้ำ โดยสำนักการโยธา จะออกแบบให้แล้วเสร็จภายในเดือน ต.ค.นี้ หลังจากนั้นจะประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนทราบอีกครั้ง เพื่อให้ประชาชนสามารถเข้ามาติดต่อขอรับแบบบ้านดังกล่าวใช้เป็นแบบในการขออนุญาตก่อสร้างบ้านต่อไป
ทั้งนี้ ‘แบบบ้านราคาไม่เกิน 1.5 แสนบาท’ นั้น ทางสำนักการโยธายังอยู่ระหว่างดำเนินการออกแบบบ้าน ซึ่งในภาพรวมของแผนนี้ ก็ระบุชัดแหละว่า เพื่อเป็นการช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายในการจ้างออกแบบและช่วยเหลือประชาชนผู้มีรายได้น้อย
แต่มันก็มีติ่งตรงที่ว่า ‘เป็นไปตามที่เครือข่ายสลัม 4 ภาคเรียกร้อง ขอให้กรุงเทพมหานครออกแบบบ้านให้คนจน’ นี่แหละ
อันที่จริงบทบาทและเป้าหมายของทางเครือข่ายสลัม 4 ภาค ซึ่งเป็นองค์กรประสานงานของคนจนเมืองที่อยู่อาศัยในชุมชนแออัด รวมทั้งคนเร่ร่อนไร้บ้านทุกภูมิภาค ทั่วประเทศ และเป็นองค์กรภาคประชาชนที่ดำเนินการขับเคลื่อนให้เกิด การแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยและคุณภาพชีวิตคนจนเมืองนั้น…เป็นสิ่งที่ดี
แต่บางทีพอได้เห็นรูปการชุมนุมหน้าทำเนียบเนื่องในวันที่อยู่อาศัยโลก ทุกๆ เดือนตุลาคม (ปีนี้ตรงกับวันที่ 7 และจะเห็นภาพการใช้เด็กมาสร้างสีสันเชิงสัญลักษณ์)
นั่นก็เพื่อสร้างข้อเรียกร้องของเครือข่ายสลัม 4 ภาค ที่มักจะบอกว่า ชุมชนสลัมไทยหลายๆ จุดทั่วประเทศอยู่ในสถานการณ์โดยไล่รื้อหลายชุมชน (ประมาณ 86 ชุมชน 6,100 ครอบครัว 34,000 คน)
เหตุผลก็เพราะมาจากโครงการก่อสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่ง การให้สัมปทานเหมืองแร่ การสร้างโรงไฟฟ้า หรือแม้แต่โครงการพัฒนาที่อยู่อาศัย และโครงการพลิกเมืองขนาดใหญ่ในรูปแบบต่างๆ เป็นตัวบีบให้พวกเขาต้องไร้ที่อยู่ ซึ่งเป็นคุณภาพชีวิตแรกสุดของคน แล้วคุณภาพในอนาคตเช่นตัวบุคคลจะเป็นอย่างไรต่อไป
แต่ถ้ามองในเชิงของคำว่า ‘ไล่ที่’ (เวนคืนที่ดิน) เพื่อพัฒนาให้เป็นประโยชน์ไม่ว่าจะของภาคเอกชน (ตรงนี้เขาก็มีต้นทุนนะไม่ได้รับพื้นที่มาฟรีๆ นา) หรือโครงการภาครัฐที่มีผลต่อส่วนรวมนั้น ซึ่งต่อให้เป็นบ้านเรือนของผู้มีรายได้สูง-รายได้ปานกลาง ก็ยังต้องย้ายออก จะอ้างว่าเป็นคนจนแล้วไม่ยินดีย้าย อันนี้ไม่ได้นา
อย่างไรก็ตาม แนวคิดการแจกแบบบ้านครั้งนี้ ถ้ามองในเชิงของการปรับภูมิทัศน์ เพื่อช่วยให้ภาพลักษณ์ของสลัมโดยรอบเอื้อต่อภูมิสถาปัตย์ของโครงการใหม่ๆ และอาจจะมีสิทธิ์ให้พวกชุมชนเหล่านี้ได้อยู่ต่อไปได้ (ถ้าเจ้าของโครงการรอบข้างโอเคร) จึงดูเป็นเรื่องน่าสนใจ
พูดเรื่องแบบบ้าน แล้วพาไปดราม่าชุมชนสลัมได้ไงฟระ…?
เอาเป็นว่าถ้ามองแค่ประเด็นการอัปเกรดบ้านสังกะสีของคนจนหรือชุมชนสลัมให้ดูดียิ่งขึ้น ก็รอติดตามข่าวดีนี้จากกรมโยธาละกัน
เพราะเห็นว่าแบบบ้านที่ออกแบบมา ก็ไม่ได้แค่คิดๆ ทำมาแบบไก่กา แต่มีการคิดคำนวณมาอย่างดี ซึ่งเชื่อว่าแบบบ้านที่ออกมาน่าจะคล้ายๆ โครงการ แบบบ้านยิ้ม…เพื่อประชาชน ที่ออกมาให้ประชาชนไปโหลดมาช่วงต้นปีนี้นี่แหละ ส่วนจะมีแบบยังไงบ้าง เดี๋ยวจะแนบไว้ประกอบเป็นรูปละกันนะจ๊ะ…
